Financiële kengetallen
Een deugdelijke en transparante begroting is in het belang van een goede controle door de raad op de financiële positie van onze gemeente. Kengetallen zijn getallen die de verhouding uitdrukken tussen bepaalde onderdelen van de begroting of de balans en kunnen helpen bij de beoordeling van de (ontwikkeling van de) financiële positie.
We hebben het kengetal grondexploitaties exclusief en inclusief Meerstad opgenomen.
Begroting 2018 | Verloop van de kengetallen | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kengetallen: | jaarverslag | jaarverslag | Primitieve begroting | begroting | begroting | begroting | begroting |
netto schuldquote | 117,0% | 122% | 144% | 153% | 151% | 147% | 140% |
netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | 74% | 86% | 99% | 114% | 113% | 112% | 108% |
solvabiliteitsratio | 15% | 14% | 11% | 9% | 8% | 8% | 9% |
structurele exploitatieruimte | 2,5% | -1,2% | -0,4% | -0,8% | -1,1% | 0,8% | 0,9% |
grondexploitatie excl. Meerstad | 15,1% | 11,7% | 8,2% | 7,6% | 7,6% | 7,8% | 6,3% |
grondexploitatie incl. Meerstad | 42,3% | 38,6% | 47,9% | 37,5% | 38,6% | 38,4% | 36,6% |
belastingcapaciteit | 104,7% | 104,5% | 103,5% | 105,0% | 105,0% | 105,0% | 105,0% |
Onderstaand geven we een toelichting op de kengetallen. Onder de toelichting is het oordeel opgenomen.
Netto schuldquote
De netto schuldquote wordt bepaald door de verhouding van de gemeentelijke schuld ten opzichte van de gemeentelijke baten. Hoe hoger de schuld, hoe hoger de netto schuldquote. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Een hoge netto schuldquote hoeft niet direct probleem te zijn. Zo kan een hoge schuld worden veroorzaakt doordat er leningen zijn afgesloten, die worden doorgeleend aan derden zoals woningbouwcorporaties.
Om inzicht te krijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen).
De netto schuldquote van een gemeente ligt meestal tussen de 0% en 90%. Bij een hogere netto schuldquote is de gemeenteschuld relatief hoog (oranje). Als de netto schuldquote boven de 130% uitkomt, dan bevindt de gemeente zich in de gevarenzone (rood). De genoemde percentages zijn grove vuistregels.
Voor een genuanceerder beeld van de schuldpositie moet ook worden gekeken naar de voorraad bouwgronden en de uitgeleende gelden. Gemeenten met veel grond hebben meer schulden en dus een hogere schuldquote. Dit geldt ook voor de gemeente Groningen. Wij hebben grondposities voor woningbouw en bedrijventerreinen. Voor die gronden hebben we schulden gemaakt. Rente en aflossing van deze schuld drukt niet direct op de begroting, maar dient te worden opgevangen binnen de grondexploitaties met de opbrengsten uit de verkoop van de grond.
De gemeente Groningen heeft ook leningen voor derden aangetrokken, deze leningen worden één op één doorgegeven. Bij de schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen worden deze leningen geëlimineerd. Dit geldt dus ook voor de verstrekte leningen aan de CV Meerstad. De leningen voor de overige gemeentelijke grondexploitaties zitten wel in deze schuldquote. Onze schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen is 114%. Wij zitten daarmee in de hoge zone. De netto schuldquote (gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen) laat vanaf de rekening 2016 een stijgende lijn zien. De netto schuldquote neemt toe door inzet van de incidentele middelen in reserves, die zijn bestemd voor investeringen. We zetten de reserves in door ze te ruilen voor structurele kapitaallasten. Tot en met 2020 nemen de reserves af met 38 miljoen euro vanwege de ruil. De totale baten in de begroting 2018 nemen ten opzichte van de rekening 2016 met circa 100 miljoen euro af. Dat komt met name omdat in de rekening 2016 er in totaal 133 miljoen euro incidentele baten waren. In de begroting 2018 ramen we de incidentele baten op 47 miljoen euro. Het verschil in de baten heeft een (flink) verhogend effect op de ratio.
Solvabiliteitsratio
Dit kengetal wordt bepaald door de verhouding tussen het eigen vermogen en het vreemd vermogen. Het geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen.
Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid van de gemeente. De mate van weerbaarheid geeft in combinatie met de andere kengetallen een indicatie over de financiële positie van een gemeente. De solvabiliteitsratio van 9% is laag maar logisch gezien onze hoge schulden door de gemeentelijke grondposities. De solvabiliteitsratio is ten opzichte van de rekening 2016 gedaald met 2% omdat het eigen vermogen is afgenomen met 78 miljoen euro en het vreemd vermogen is toegenomen met 179 miljoen euro.
Structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van de financiële positie is het ook van belang te kijken naar de structurele baten en structurele lasten. De belangrijkste structurele baten zijn de algemene uitkering uit het gemeentefonds en de opbrengsten uit de onroerende zaakbelasting (OZB).
Dit kengetal geeft het verschil tussen de structurele baten en lasten ten opzichte van de totale baten. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten te dekken.
De structurele exploitatie ruimte van -0,8% geeft aan dat in de begroting 2018 onze structurele lasten niet geheel worden gedekt door de structurele baten. In de begroting 2018 zijn de structurele lasten 16,5 miljoen euro hoger dan de structurele baten. In 2018 en 2019 worden reserves ingezet om het verschil tussen de structurele lasten en structurele baten te neutraliseren. We hebben een sluitend meerjarenperspectief 2018-2021.
Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale gemeentelijke baten.
Het kengetal grondexploitatie inclusief Meerstad daalt in de begroting 2018 ten opzichte van de rekening 2016 met ongeveer 1% en dat wordt voornamelijk veroorzaakt doordat door wijziging van de BBV- richtlijnen vanaf de begroting 2017 de Niet in exploitatie genomen gronden (NIEGG) niet meer wordt meegeteld bij de grondexploitaties (67 miljoen euro). Daarnaast dalen de totale gemeentelijke baten met circa 100 miljoen euro.
Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht in de mate waarin bij het voordoen van een financiële tegenvaller in het volgende begrotingsjaar deze kan worden opgevangen door het verhogen van tarieven. Hiervoor wordt de belastingcapaciteit gerelateerd aan de landelijk gemiddelde tarieven/woonlasten (OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing).
De belastingcapaciteit ligt net iets boven het landelijk gemiddelde.
Overall kunnen we concluderen dat de ratio’s in de begroting 2018 ten opzichte van de rekening 2016 een negatiever beeld laten zien. Hierbij merken we op dat de werkelijkheid, dus de kengetallen rekening 2015 en rekening 2016, een veel positiever beeld laten zien. Dat kunnen we verklaren doordat in de regel in de begroting rekening wordt gehouden met investeringen en daarvoor benodigde financiering wordt opgenomen die in de praktijk achterblijven. Onze weerstandsratio laat een stijging zien.
Gezien het feit dat de kengetallen in de begroting ten opzichte van de rekeningen in het algemeen een negatiever beeld laten zien en ons weerstandsratio zich bevindt rond de 100%, beoordelen we onze financiële positie als voldoende. Wel is de boekwaarde van onze grondexploitaties ten opzichte van de totale baten hoog. Het risico dat we hiervoor hebben opgenomen in het weerstandsvermogen is 90% van ons totaal benodigd weerstandsvermogen.